Wat zijn beschermingsmechanismen en waarom heb ik ze?
Beschermingsmechanismen zorgen ervoor dat je de pijn die in je lijf zit, niet hoeft te voelen, omdat je systeem ‘denkt’ dat dit te gevaarlijk is voor je (te pijnlijk). Het zijn aangelegde gedragingen/overtuigingen waarin je veiligheid hebt gevonden in een tijd waarin er veel onveiligheid was.
Als we dingen meemaken die voor een gevoel van onveiligheid zorgen, zoals trauma, schakelt je systeem over op een ‘noodsysteem’, waarin emoties geen of weinig ruimte krijgen, waardoor je door kunt met leven. Dit noodsysteem is aangelegd door je oerbrein, wat als hoofdtaak heeft: overleven. Dit noodsysteem wordt niet alleen getriggerd als je in een situatie komt waarin het letterlijk over leven en dood gaat, maar ook als je ander trauma meemaakt (lees meer over trauma in mijn FAQ-highlight). Ook als je dingen meemaakt die je misschien zelf niet bestempelt als ‘trauma’, kan dit noodsysteem ooit getriggerd zijn bij je. Beschermingsmechanismen zijn er om ervoor te zorgen dat de pijnlijke emoties uit het verleden niet worden aangeraakt. Je lijf ‘denkt’ namelijk dat als die emoties worden aangeraakt, je in levensgevaar komt. Je lichaam ziet geen verschil tussen letterlijk levensgevaar, of een situatie die niet letterlijk levensbedreigend was, maar wel dezelfde onveiligheid bij je heeft aangeraakt. Iedereen heeft beschermingsmechanismen, vaak vanuit de jeugd, waar de oorsprong ligt van veel trauma. Waar het lichaam als kind niet ‘sterk’ genoeg was om het trauma aan te kijken, ben je dat als volwassene vaak wel. Het lichaam is echter altijd blijven ‘denken’ dat je dit niet aankunt en zal je dus door middel van patronen om de pijnlijke plek heen leiden. Vaak gebeurt dit onbewust en worden patronen onderdeel van onze identiteit (‘Ik ben gewoon zo’ of ‘Ik heb dat altijd al zo gedaan’).
Hoe herken ik beschermingsmechanismen?
Beschermingsmechanismen kun je vaak niet zelf ontdekken, omdat ze zo onbewust zijn en vaak al lang in je systeem zitten. Onderdeel van je identiteit lijken. Je lijf heeft dat expres zo ‘gedaan’, zodat je ze niet (makkelijk) kunt omzeilen. Het doet er namelijk alles aan om je te beschermen. Door het zoeken van hulp bij trauma, kom je langzaam achter je eigen beschermingsmechanismen. Als je er eenmaal bewust van bent, kun je stapje voor stapje leren hoe je je lichaam kan leren dat het nu wél veilig is om de pijnlijke emoties te voelen en jezelf uit te dagen om het net even anders te doen dan op de manier waarop je beschermingsmechanismen staan ingesteld. Hoe vaker je dit doet, hoe sneller je lijf registreert dat het beschermingsmechanisme niet meer nodig is.
Welke vormen van beschermingsmechanismen zijn er?
Beschermingsmechanismen zijn er in de meeste gevallen om je een veilig gevoel te geven. Dit kan zich op allerlei verschillende en uiteenlopende manieren uiten, waardoor de lijst eigenlijk eindeloos is. Ik zal er een aantal opnoemen, maar dat betekent niet dat alles wat er niet in staat geen beschermingsmechanisme kan zijn.
Hoe begeleid jij mensen van hun beschermingsmechanismen af?
Stap één is bewustzijn. In sessies gaan we kijken naar wat je hebt meegemaakt en welke impact dit op je heeft gemaakt. Door wat je mij vertelt en door wat je voelt in je lichaam als je erover vertelt, wordt voor mij tussen de regels van wat jij mij laat zien duidelijk waar jouw beschermingsmechanismen vandaan komen en hoe ze jou hebben beschermd. Ik kan je teruggeven waar het gedrag wat je vertoont en de overtuigingen die je hebt in het heden, gelinkt zijn aan de situatie of situaties uit je verleden. Op die manier word je bewust van de manier waarop jouw beschermingsmechanismen zijn ontstaan. Hier zit ook een groot deel traumabehandeling in. Die twee gaan hand-in-hand. Dit bewustzijn opent een nieuwe wereld waarin je mag gaan ontdekken, onder begeleiding, wat je nodig hebt om vrij te kunnen leven.